Page 106 - De Jaren 80 - Deel I (1980-1984)

hoop op de toekomst, alles slijt, een automatische wears out, an automatic self protection. It all is extremely
zelfbescherming. Het is allemaal ontzettend betrekkelijk, relative, but not on the moment everything comes down
alleen niet op het moment dat alles op je afkomt en je at you and you have to continue nevertheless. The
toch verder moet. De kans om aan de Dokumenta mee chance to participate in the Documenta was stimulating,
te doen was stimulerend, je werkt en geen geleuter, er is you work and that’s it, there is a continuity in working
continuïteit in werken en exposeren, dat ging niet door, and exhibiting, but that did not work out, and then it gets
dan wordt het even moeilijk. Kunst maken is een machine difficult awhile. Making art is a machine that you have
die je in jezelf op gang moet houden en dan is het to keep going within yourself and then it is extremely
bijzonder plezierig als er zo nu en dan uiterlijke factoren pleasing when there are sometimes external factors that
zijn die stimuleren om verder te gaan. stimulate to continue.

• Waarom is jouw deelname aan de Dokumenta niet • Why did your participation in the Documenta not take
doorgegaan? place?

Daar wil ik niet over praten. (stilte) That I do not want to talk about (silence).
Ik ben mijn hele leven met kunst bezig geweest, het All my life I have been occupied with art, the work of art
kunstwerk zelf is de kern waar je steeds weer bij itself is the core to which you come back all the time,
terugkomt, de rest is secundair. De kwetsbaarheid van the rest is secondary. The vulnerability of the material is
het materiaal is onpraktisch maar ook een heel vitaal impractical, but it is also a very vital visual theme. The
visueel gegeven. De vraag is: hoe hou je die expressie en question is: how do you keep that expression and at the
los je tegelijk het probleem van de houdbaarheid op, dat same time solve the problem of tenability, that are not
zijn niet mijn uitgangspunten, maar dat de houdbaarheid my points of departure, but that the tenability of the work
van het werk mij zorgen baart, zal wel met mijn leeftijd troubles me probably has to do with my age.
samenhangen.

• Toen je jonger was trok de vergankelijkheid van je werk • When you were younger the tenability of your work
je meer aan? En nu wil je werk maken dat langduriger te attracted you more? And now, you want to make work
conserveren is. that can be preserved longer?

Ja, ja. Yes, yes.

• Maar je verandert niets aan de inhoud van je werk? • But you do not change anything in the content of your
work?

Wat overblijft is de causaliteit. Visueel een eenheid What remains is the causality. To apply visually a unity in
in oorzaak en gevolg aanbrengen. Het zijn allemaal cause and effect. They all are isolated causal relations, a
geïsoleerde causale verbanden, een rijk onderwerp. rich subject.

• Het is een voorwaarde voor je om zo te leven en te • Is it a condition to live and work like that?
werken?

Kritiek, tja waar komt dat uit voort, er wordt in de pers Criticism, indeed where does it come from, in the press
benepen gereageerd. Absoluut niet vrolijk. Het is toch there are petty reactions. Absolutely not cheerful. Is it not
fantastisch dat kunstenaars zin hebben die dingen te fantastic that artist want to make these things anyway?
maken? Dan hoeven anderen dat niet te doen. (gelach) Then others don’t have to do it anymore (laughing).
Iemand zei. Het is weinig visueel, wat moet ik daar Somebody said: it is hardly visual, what can I do with
nou mee? Ik vind het uiterst visueel, zeer visueel, het that? I think it is extremely visual, it has everything to do
heeft alles met waarnemen te maken. Heb je die kritiek with observing. Did you read the review of Paul de Groot,
van Paul Groot gelezen, typische achterklap kritiek typical back biting criticism and others don’t write at all
en anderen schrijven helemaal niet uit angst voor for fear of letters from readers, when you can not base
ingezonden brieven, als je een kritiek niet met echte your criticism on real arguments it has no meaning.
argumenten kunt onderbouwen heeft hetgeen betekenis. Why do things look the way they look? What is it all
Waarom zien de dingen eruit zoals ze eruitzien? Waar about, where does it all come from? That I find essential.
gaat het over, waar komt het vandaan? Dat vind ik Your work stems from your experiences.
essentieel. Je werk komt voort uit je ervaringen.

• Je vindt dat essentiële duidelijk in je werk tot uiting • You do think that these essentials are clearly expressed
komen? in your work?

Na mijn dertigste heb ik datgene wat ik essentieel vond After my 30th I have consciously selected that what I
in mijn werk bewust geselecteerd, vereenvoudigd, considered essential in my work, simplified, no figuration
geen figuratie naar de natuur of maatschappij, maar after nature or society, but figuration that follows from

98