Page 36 - De Jaren 80 - Deel I (1980-1984)

Maria van Elk -

steen en houtdruk

Claes Oldenburg was bezig met het maken van een litho
in mijn drukkerij, Steendrukkerij Amsterdam. Het jaartal
was ongeveer 1980. Claes had een spijker op de lithosteen
getekend; Braque’s Nail.
Maar dit gaat over Maria. Het bruggetje ontstond door de
echtgenote van Claes Oldenburg, Coosje van Bruggen,
tevens vriendin van Maria van Elk. Claes vertelde Maria over Kopshout (l) & Langshout (r) (foto Evert De Cock)
het bestaan van een geduldige drukker op de Lauriergracht.
En zo kwam het dat Maria van Elk aanbelde! En toch, na behandeling met schuurpapier en het
Maria had een geweldig idee. Zij wilde een cirkelvormige handmatig inkten en afdrukken van de schijf in vier
tekening maken op een lithosteen, de steen vervolgens in verschillende drukgangen en kleuren ontstond er iets. Na
stukken breken en dan afdrukken. een ‘nabehandeling’ van Maria en hangend aan een spijker
Zij kon toen nog niet weten dat het onderwerp van waarbij de zwaartekracht de positie bepaald is het een
een gebroken steen een heikel onderwerp is voor een tijdloos kunstwerk geworden.
steendrukker. Zo geweldig als haar idee was, zo weinig Langzamerhand ontstond er een heel oeuvre aan prenten
enthousiast was ik over de realisatie ervan. waarmee we in de aan de drukkerij verbonden galerie
Mogelijk openbaart zich een andere invalshoek als de prachtige en succesvolle tentoonstellingen maakten.
kunstenaar bereid is om over het concept te discussiëren.
Gelukkig hebben Maria van Elk en ik geen moeite met het Er zijn op de Lauriergracht veel prenten van veel kunstenaars
heen en weer kaatsen van ideeën.! gedrukt. Elke prent heeft een verhaal.
Zo ontstond het idee een cirkelvormige tekening op de steen Misschien dan nog Steendruk (1980), een dik vel Fabriano
te maken en het dunne, af te drukken papier te kreukelen en papier dat opnieuw onder protest van de pers in een door
dan pas af te drukken. Bij het ontkreukelen is een ‘gebroken’ de lengte gevouwen staat in het zwart bedrukt is. Dit vel
cirkel te herkennen. Too Much Pressure is een toepasselijke word gevouwen opgehangen waarbij de naad of kier een
titel ingegeven door het kreunen van de pers. spannende lichtlijn in het zwarte vlak weergeeft.
Het was een groot genoegen om met Maria van Elk aan de
pers te staan.

Too Much Pressure (foto Rob Versluys)

Dit was het begin van een productieve samenwerking
die gepaard ging met veel wederzijdse waardering en
voorzichtige vriendschap!
De onorthodoxe benadering van het bedrukken van wel of
niet mishandeld papier is tevens een verandering van een
traditionele tweedimensionale staat, voor en achterzijde van
een vel, naar een driedimensionale. Het vel krijgt een diepte! Rento Brattiga en Maria van Elk aan de drukpers (1988)
foto Ferry André de la Porte | collectie Rijksmuseum Amsterdam
Driedimensionaal zijn ook het tweetal houtdrukken, Kopshout
en Langshout (1986). Vooral Kopshout was voor mij als Natuurlijk word ik als drukker gevraagd; Rento, wat vind
drukker een uitdaging. je nou de mooiste prent die je gedrukt hebt in die veertig
Visualiseer een schijf van een boom, ongeveer 9 cm dik en jaar?’. Ik ben voorzichtig met mijn antwoord. Maar ik kan u
60 cm diameter. De schijf is van een stam gehaald met een wel toevertrouwen dat de werken van Maria van Elk tot de
kettingzaag waarbij de houthakker onverschillig was over het favorieten behoren.
af te drukken oppervlak. De schijf was niet overal even dik en
er waren veel sporen van de zaag. Rento Brattinga, Steendrukkerij Amsterdam

28