Page 119 - De Jaren 70 - ABC van het materiaal

onderbroken of verbrokkelde cirkel. De druk van de geen vergissingen mogelijk zijn. Ze zou willen beschikken
lithopers blijft aanwezig in de kreukels, terwijl de over een zuiver begrippenapparaat en wendde zich tot
onderling verschillende exemplaren in een formatie van de filosofie. Door omstandigheden echter gedwongen om
3x6 duidelijk laten zien dat nummer één uit de oplage deze studie af te breken, vond ze zich nog eenmaal oog
anders is dan nummer 18. in oog mot de beeldende kunst.
Zoals de vouw een vondst genoemd mag worden als men “Ik dacht bij mezelf: als ik dan toch verder moet in die
wil onderstrepen dat een litho een op de pers gedrukte kunst, dan absoluut op mijn eigen voorwaarden. Maar
prent is, zo blijkt de cirkel het meest optimale middel terwijl ik intuïtief voelde dat er een andere werkelijkheid
om de reproduceerbaarheid – de meest fundamentele was, wist ik niet welke vorm die had en hoe die eruit zag.
eigenschap van de grafische kunst – tot zijn recht te doen Dus liet ik alles los dat vertrouwd en bekend was. Dat
komen. wilde ik ook heel bewust. Het afbeelden, het imitatieve,
Het succes van dit uit de gegevens van de grafiek daar wilde ik van af. Maar ik belandde gewoon in een
geboren idee ligt in de efficiënte verwerking. Als zwart gat.
meeropbrengst levert het zowel een speelsheid als een Toen heb ik gewoon mijn deuren dichtgedaan. Om mijn
monumentaliteit op, hoe tegenstrijdig die twee ook lijken. eigen werkelijkheid, mijn eigen visie te ontdekken, had
Dat er visueel veel vreugde aan te beleven valt, vloeit ik het nodig om niet weer allerlei beelden in mijn buurt
volgens Van Elk voort uit de beperking tot het materiaal. te krijgen waarvan ik dacht: dat is het misschien. Nee, ik
“Er komt niets bij dat ergens anders vandaan komt, het dacht: dan ben ik weer net zover als ik eerst was. Ik moet
is mooi omdat het goed is, omdat het bij elkaar hoort en helemaal alleen zitten en het in mijn eentje uitzoeken. Me
er niets vreemds in zit. Ik denk dat het mooi is omdat het concentreren op het vlak, op de betekenis van het papier,
helemaal zichzelf is.” op hoe een lijn er uit ziet.”
Eerlijkheid, het is de frisse lucht voor haar artistiek
ademhalen. Het is 1973, Een kunsthistorische periode voltrekt zich
aan deze kunstenares als een persoonlijk gebeuren. Haar
Deuren dicht potlood loopt over het papier en volgt de grenzen van
Dat Van Elk tijdens haar academietijd in Groningen het vlak, verkent de horizontale richting én de verticale en
wrevelig werd over de toen gedoceerde Cobra-trant, loopt ook nog even van dit vlak af.
ligt precies in haar lijn. De abstract-expressionistische
schilderijen leenden zich voor allerlei duidingen en deze Dan krijgt het rechthoekig vel papier een getekende
vaagheid dreef haar al spoedig in de hoek van de heldere rechthoek te dragen. Of een kromme lijn, als tegenrijm
figuratie. Niet op de traditionele manier, met olieverf met de rand van het papier. Of een lijn met een verdikt
op doek, maar met materialen waarin ze duidelijker stuk dat als een grote projectie van die lijn, dat zich op zijn
de geslotenheid en begrenzing van kleurvlakken als beurt weer gedraagt als een vlak. Zo ontstaat een prille
probleem kon stellen. serie. Een serie waarin Van Elk teruggaat naar de
Maar het bleef niet bij die fase, steeds weer voelde ze basis en waarmee ze zich inzicht verschaft in vlak en lijn.
de behoefte om de probleemstelling verder te verleggen. Maar ook een serie die in de kiem behelst wat uitlopers in
Een afgebeeld landschap kun je niet binnen gaan en via latere jaren expliciet maken.
een landschap waarin je wel zo binnen kon stappen, een
environment (een soort kamertje, met kunstbont bekleed, Atelierrevolutie
waarin men zich in een landschap kon wanen), groeide Op dat moment is ze erin geslaagd om bevrijd te zijn
haar besef dat ze het goede spoor nog niet te pakken van welk beeld dan ook dat naar de werkelijkheid zou
had: de environments waren een geweldig succes, maar kunnen verwijzen. “Nu kan ik dat afzien van een verwijzing
het publiek ging totaal voorbij aan wat Van Elk had willen naar iets dat buiten de realiteit ligt veel gemakkelijker
duidelijk maken. bespreken dan toen. Want als je het niet ervaren hebt,
Voor haar zoeken naar de werkelijkheid had ze nog niet als je het niet gedaan hebt, dan heeft het geen vorm en
het juiste middel gevonden. Dat stelde haar teleur en ze geen betekenis. Het is dan zo moeilijk om voor jezelf te
keek om naar een ander medium. Met taal zouden er bepalen wat je wel en wat je niet kunt doen. Ik wilde iets

115