Page 94 - De Jaren 70 - ABC van het materiaal

Maria van Elk - steen en houtdruk
Claes Oldenburg was bezig met het maken van een litho in mijn Driedimensionaal zijn ook het tweetal houtdrukken, Kopshout
drukkerij, Steendrukkerij Amsterdam. Het jaartal was ongeveer en Langshout (1986). Vooral Kopshout was voor mij als drukker
1980. Claes had een spijker op de lithosteen getekend; een uitdaging.
Braque’s Nail. Visualiseer een schijf van een boom, ongeveer 9 cm dik en
60 cm diameter. De schijf is van een stam gehaald met een
Maar dit gaat over Maria. Het bruggetje ontstond door de kettingzaag waarbij de houthakker onverschillig was over het af
echtgenote van Claes Oldenburg, Coosje van Bruggen, tevens te drukken oppervlak. De schijf was niet overal even dik en er
vriendin van Maria van Elk. Claes vertelde Maria over het waren veel sporen van de zaag.
bestaan van een geduldige drukker op de Lauriergracht. En toch, na behandeling met schuurpapier en het handmatig
En zo kwam het dat Maria van Elk aanbelde! inkten en afdrukken van de schijf in vier verschillende
drukgangen en kleuren ontstond er iets. Na een ‘nabehandeling’
Maria had een geweldig idee. Zij wilde een cirkelvormige van Maria en hangend aan een spijker waarbij de zwaartekracht
tekening maken op een lithosteen, de steen vervolgens in de positie bepaald is het een tijdloos kunstwerk geworden.
stukken breken en dan afdrukken.
Zij kon toen nog niet weten dat het onderwerp van een Langzamerhand ontstond er een heel oeuvre aan prenten
gebroken steen een heikel onderwerp is voor een steendrukker. waarmee we in de aan de drukkerij verbonden galerie prachtige
Van: Maria van Elk
Zo geweldig als haar idee was, zo weinig enthousiast was ik en succesvolle tentoonstellingen maakten.
Onderwerp: Antw.: tekst vervolg
over de realisatie ervan. Er zijn op de Lauriergracht veel prenten van veel kunstenaars
Datum: 14 januari 2020 10:06:28 CET
Aan: Rento Brattinga gedrukt. Elke prent heeft een verhaal.
Mogelijk openbaart zich een andere invalshoek als de
kunstenaar bereid is om over het concept te discussiëren. Misschien dan nog Steendruk (1980), een dik vel Fabriano
Dag Rento, geweldig!! Maar Claes nam mij mee naar jouw drukkerij.
Gelukkig hebben Maria van Elk en ik geen moeite met het heen papier dat opnieuw onder protest van de pers in een door de
Door hem zag ik dat het heel handig was om prenten te maken, dan kon je door een grotere oplage van 1 werk aan meerdere
en weer kaatsen van ideeën.! lengte gevouwen staat in het zwart bedrukt is. Dit vel word
tentoonstellingen mee doen. Maar door mijn manier van werken is mij dat toch niet gelukt.
Zo ontstond het idee een cirkelvormige tekening op de steen gevouwen opgehangen waarbij de naad of kier een spannende
te maken en het dunne, af te drukken papier te kreukelen en lichtlijn in het zwarte vlak weergeeft.
Jij dook na mijn verhaal over een zuivere cirkel, in een kast en kwam met een groot bord tevoorschijn die je op de steen legde.
dan pas af te drukken. Bij het ontkreukelen is een ‘gebroken’
“Groot genoeg?” zei je. Dat was een hele opluchting omdat ik dacht dat ik als ECHTE kunstenaar die cirkel zo uit de hand moest
cirkel te herkennen. Too Much Pressure is een toepasselijke titel Het was een groot genoegen om met Maria van Elk aan de pers te
kunnen tekenen.
ingegeven door het kreunen van de pers. (pagina 79) staan.
Dit was het begin van een productieve samenwerking die Natuurlijk word ik als drukker gevraagd; Rento, wat vind je nou de
Ik kwam thuis met een enorme stapel ontplofte cirkels, fantastisch, maar ik was er nog niet.
gepaard ging met veel wederzijdse waardering en voorzichtige mooiste prent die je gedrukt hebt in die veertig jaar?’. Ik ben voorzichtig
vriendschap! met mijn antwoord. Maar ik kan u wel toevertrouwen dat de werken van
Ook vergeet ik nooit dat je hele werkplaats aan elkaar plakte van de lijm om de Kops en Langshout van een extra laag papier te
De onorthodoxe benadering van het bedrukken van wel of Maria van Elk tot de favorieten behoren.
voorzien. Later meer, ik ga nu koken.
niet mishandeld papier is tevens een verandering van een
traditionele tweedimensionale staat, voor en achterzijde van een
Groeten, Maria
vel, naar een driedimensionale. Het vel krijgt een diepte! Rento Brattinga Steendrukkerij Amsterdam
Van: Maria van Elk
Onderwerp: Antw.: tekst vervolg
Datum: 15 januari 2020 10:06:28 CET
Aan: Rento Brattinga
Hoi Rento, hoe het is gegaan. Voordat Claes en Coosje bij ons op de Weesperzijde logeerden, was ik al een keer naar Piet
Clement gegaan met het idee om de druk van de pers op de steen zichtbaar te maken.
Mijn uitgangspunt was een zuivere cirkel op de steen. Maar bij Clement zat een clubje roddelende kunstenaars te kijken wat ik
ging doen en ik schaamde mij dat ik niet zomaar in een zwierig handgebaar een zuivere cirkel kon tekenen.
Toen ben ik daar gestopt.

Claes kende ik heel goed omdat wij Claes en ik vaak bij Coosje in Deventer logeerden.
Coosje en ik waren vriendinnen en we gaven allebei les op de AKI. Een fantastische tijd!
Coosje en Claes waren toen nog niet getrouwd.
Ik vertelde Claes wat ik wilde doen. Hij werkte toen bij jou aan de spijker.
Claes vertelde mij dat je rustig bij jou kon werken en experimenteren en nam mij mee naar jou.
Heel bijzonder, zonder jouw hulp en kennis had ik nooit die werken kunnen maken. Waarvoor mijn dank!!!
Gelukkig durfde je het risico te nemen met de pers en de stenen en hebben ze de druk goed weerstaan.
18 cirkels Too much pressure 1980 is nu officieel in de collectie van het Rijksmuseum opgenomen. Fantastisch!!
Onlangs heb ik Kops en Langshout terug kunnen kopen. Die staan nu op een postzegel en gaan zo sneller de hele wereld door,
dan ik ooit had kunnen bedenken!

Maria van Elk

boven
Maria van Elk – Steen en houtdruk
tekst Rento Brattinga
onder
Email van Maria van Elk aan Rento Brattinga (15 januari 2020)

90